{i}Onderstaand artikel is verschenen in de Volkskrant op 12 mei 2007. Met toestemming van de auteur Diederik van Hoogstraten (http://nyrunning.volkskrantblog.nl/) overgenomen. Met dank aan Mark de Boer. Via zijn weblog is het orginele artikel te bekijken in PDF-formaat ( http://www.volkskrantblog.nl/bericht/128321 ).{ei}
{i}Portret Ultraloper Dean Karnazes – Het Vervolg, De Volkskrant 12 mei 2007{ei}
De Amerikaan Dean Karnazes loopt hard. Vijftig marathons in vijftig dagen. 560 kilometer zonder te slapen. ‘Als je niet faalt, dan doe je niet genoeg je best. Als je altijd in je comfortabele zone blijft, dan groei je niet.’
Door {b}Diederik van Hoogstraten{eb}
{b}Lopen tegen de leegte{eb}
Het is 24 graden in San Francisco. De zon schijnt volop, de luchtvochtigheid is laag, het waait zacht. Kinderhoofdjes verbranden ongemerkt op het strand. Het is een typische, perfecte voorjaarsdag in de stad van Dean Karnazes.
De meeste hardlopers zijn na twaalf kilometer hardlopen doorweekt, zeker in dit warme weer. Zo niet Karnazes, een van de beste en bekendste ‘ultralopers’ ter wereld.
Na een uur rennen en praten, berg op en berg af, ziet hij er uit als een frisse golfsurfer. Bruin en gespierd, een {i}coole{ei} verschijning. Een grijze zakdoek houdt het lange haar op z’n plaats, een hippe zonnebril verhult zijn verlegen blik.
‘Hardlopen is mijn normale modus operandus’, zegt de kleine Californiër. ‘Het lijf leert om extreem zorgvuldig om te gaan met voedingsstoffen. Minimale verspilling.’
Hij moet nog drie kilometer naar huis en beantwoordt een laatste vraag. Loopt hij binnenkort nog een marathon? ‘Ja, misschien morgen, er is een leuke aan de kust. We zien wel.’ De 44-jarige Amerikaan die daags tevoren bedenkt of hij zin heeft in een marathon, is omschreven als {i}super human{ei}. Bovenmenselijk. Hij wuift zulke woorden weg.
Maar de reactie van andere stervelingen is niet zo gek. Karnazes voelt immers de behoefte om hartje zomer 160 honderd kilometer te lopen in Death Valley, een van de heetste plekken op aarde. Hij heeft tien maal op rij de Western States Endurance Run afgemaakt, 160 kilometer door de bergen van noordelijk Californië, een van de oudste en zwaarste duurlopen. Hij deed ooit 560 kilometer aan één stuk, zonder te slapen, en liep een marathon op de Zuidpool, als eerste en enige ooit op gewone hardloopschoenen. ‘Het was daar koud’, merkt hij op.
Het grote publiek maakte kennis met de Amerikaan toen hij vorig jaar vijftig marathons in vijftig dagen in alle vijftig Amerikaanse staten liep. De climax van die onderneming kwam in New York op 5 november, waar hij wonderbaarlijk genoeg zijn beste tijd van de vijftig liep: drie uur en dertig seconden, bijna even snel als de wielrenner Lance Armstrong. (Karnazes’ beste tijd ooit was een marathon in Hawaii: twee uur en 42 minuten.)
Niet dat hij moe was. Op 6 november besloot Karno, zoals hij wordt genoemd, terug naar huis te lopen. Iets van vijfduizend kilometer. Vol goede moed begon hij westwaarts te lopen. ‘Waarom niet?’ Zijn vader, steunpilaar en coach, reed delen mee in het busje dat op dit soort avonturen dient als rijdend thuis. Maar deze tocht was geen goed idee bij de aanvang van de winter, ontdekte de ultraloper. In Missouri gaf hij er de brui aan na 2100 kilometer in 41 dagen.
Karnazes miste zijn vrouw en kinderen. Hij was eenzaam, het weer was ellendig. Het ging niet, hij was een grens tegengekomen, hoewel hij nu nonchalant meldt dat hij het ‘zeker’ nog eens zal doen, van de oost- naar de westkust lopen. Dat moet dan ergens na ‘Australië’ zijn, waar hij momenteel aan een wild loopavontuur bezig is: duizend kilometer door ruig terrein met minimale ondersteuning en korte onderbrekingen voor de slaap. ‘In het verleden’, merkt Karnazes op, ‘ben ik wel eens gek genoemd.’
Waar het hem om gaat: aftasten hoe ver je kunt gaan. Het antwoord op de eeuwige waarom-vraag is niet eenduidig. “Waarom’ is een uitstekende vraag’, schreef hij, ‘hoewel verslavingen nooit netjes te definiëren zijn.’ Hij zegt: ‘Omdat het kan. Ik voel dat ik leef als ik pijn heb en worstel.’
Karnazes is niet de snelste, beste of sterkste ‘ultraloper’. Maar hij is mogelijk wel de meest fotogenieke, en hij heeft een groot talent voor public relations. Zijn boek {i}Ultramarathon Man: Confessions of an All-Night Runner{ei} werd in 2005 een bestseller, met 200 duizend verkochte exemplaren in de VS en overzee. Het werd vertaald in elf talen. Alle sportbladen zetten zijn perfect gebouwde lijf en mooie kop op het omslag. Iedereen wilde hem spreken. Een gevolg was dat hij dit jaar werd genomineerd voor de lijst van honderd invloedrijkste aardbewoners. Hij haalde het niet, bleek toen het weekblad {i}Time{ei} deze maand de lijst publiceerde.
{b}Griekse lopers{eb}
Karnazes werd in 1963 geboren in Los Angeles uit Griekse ouders. ‘Mijn vader staat er op dat onze voorouders uit hetzelfde dorp komen als Phidippides, de eerste marathonloper.’ Karnazes lacht. ‘Ik zeg: Pap, we zijn middenin LA opgegroeid. Over welk dorp héb je het? Maar kennelijk stam ik af van een Griekse lijn van grote lopers.’
Op de middelbare school bleek dat hij redelijk hard kon lopen. Maar na de dood van zijn zusje Pary in een auto-ongeluk liet hij de sport links liggen. Karnazes trouwde zijn jeugdliefde Julie. Hij maakte carrière in de marketing-afdeling van een zorgonderneming. En hoewel hij later semi-professioneel windsurfte, was hij vooral ’tijd aan het verspillen’. Het was een leeg bestaan als yuppie in San Francisco.
Zoals vrijwel alle serieuze hardlopers kwam hij bij een keerpunt. ‘Je kunt zeggen dat ik ben gered.’ Dat punt kwam in een bar waar hij was zonder Julie. Half dronken, een beetje depressief en geneigd om vreemd te gaan. Hij deed het niet, ging naar huis, vond een paar oude schoenen en begon te lopen. Vijftig kilometer later was hij in Half Moon Bay, een prachtig plaatsje aan de Stille Oceaan. De zon was op. Hij kon niet meer lopen. Julie moest hem ophalen. ‘In een tijd van grote leegte in mijn leven’, schrijft hij, ‘wendde ik me tot het lopen om kracht te krijgen.’
Hij kwam tot het volgende inzicht: ‘Wij in de westerse wereld zijn geprogrammeerd om pijn te vermijden. Pijn is slecht. We dachten: als we elk voorstelbaar comfort hebben, bevrijd van pijn, dan zijn we gelukkig. Maar mensen ontdekken dat ze zich comfortabel voelen -en tegelijk miserabel. Er is geen strijd meer. Niks is echt moeilijk of pijnlijk.’ Hij zelf ‘zoekt de pijn op. Ik ga er in.’
Karnazes is een geoefend golfsurfer, windsurfer, snowboarder en mountainbiker. Hij slaapt weinig. Altijd op pad. Inmiddels heeft Karnazes alle beroemde duurlopen in en buiten de VS gelopen. Hij ‘doet’ 110 tot 150 kilometer per week. Zeven, acht uur lopen is normaal. Onderweg eet hij bergen junk food, pizza, snacks met suiker en zout, calorieën en koolhydraten. (Thuis is hij de gezondheid zelve, verzekert hij: veel vis, salade, water.) Telefoon en credit card mee. Als het even kan de kinderen in het meerijdende busje. En gaan.
Wel moet hij nog steeds part-time werken. Dat hij ‘de Lance Armstrong van het lopen’ wordt genoemd? Klopt niet. ‘Lance is een professionele sportman. Als je de Tour de France wint, komen de sponsors vanzelf. Maar lopen. ..er is geen manier om dat financieel echt uit te buiten. Dus ik zeg: Oké, geld is één ding, maar verrijking en voldoening, dat is van onschatbare waarde.’
Hij loopt voor goede doelen. Voor zieke kinderen, tegen obesitas, voor kankeronderzoek, de lijst is eindeloos. Het mooie, zegt Karnazes, is dat hij goed kan doen, ’terug kan geven’, terwijl hij zijn passie volgt. Hij wil best toegeven dat je het ook een obsessie kunt noemen. ‘Voor mij gaat het om de fundamentele vrijheid van het lopen. De vrijheid om te gaan rennen. Nu. Dat is nog steeds een wezenlijk gevoel.’
Karnazes heeft geleerd om sociaal te zijn. Zijn aard is verlegen, naar binnen gekeerd. Absoluut niet arrogant of {i}cocky{ei}, hoewel hij volgens sommige hardlopers dat imago heeft. In de ultraloopwereld is Karnazes niet per se populair.
Gregg Pressler is een ultraloper uit Oregon. Als redacteur van een lokaal loopblad volgt hij Karnazes. Hij heeft hem ontmoet. Als je je droomleven kon leiden’, zegt Pressler, ‘hoe zou het er dan uit zien? Ik denk dat Dean die vraag uitmuntend heeft beantwoord.’ Pressler weet ‘dat Dean zwaar wordt bekritiseerd in de gemeenschap’. Te populair. Zuur gelul, vindt hij. Door Karnazes’ verhaal zijn talrijke mensen gaan hardlopen. ‘Is dat slecht voor de sport, zoals sommigen in de elite vinden? Onzin.’ Karnazes zal nooit zeggen dat hij de snelste is, weet Pressler.
‘Maar hij kan weleens de beste levende promotor van hardlopen zijn.’
{b}Geen compromissen{eb}
De loper ter sprake ‘zit veel en langdurig in zijn hoofd’. Karnazes zegt dat hij daardoor te genieten is voor vrouw en kinderen. Hij ontdekt veel over zichzelf als hij onderweg is. ‘Bij de 120e kilometer zul je 100 procent zeker twijfelen aan je vermogen om te finishen.
Dus je kijkt naar binnen en zegt: ik heb getraind, ik heb alles gedaan, ik heb geen compromissen gesloten. En ik ga deze verdomde wedstrijd uitlopen. Psychologisch betekent dat veel.’
Een geheim is er niet. Ja, ‘een avontuurlijke instelling’. Maar zijn vermogen om ongelooflijke prestaties neer te zetten zonder geblesseerd te raken, heeft ook te maken met ervaring. ‘Je leert waar je grens ligt door die grens steeds verder te duwen. En als je niet faalt, dan doe je niet genoeg je best. Veel mensen zijn bang om te falen. Maar als je altijd in je comfortabele zone blijft, dan groei je niet.’
Karnazes komt soms met onverwachte bronnen voor zijn oneliners, die hij bijeenbrengt op zijn site, http://www.ultramarathonman.com. De actrice Lily Tomlin: ‘Lichamelijke oefening is voor mensen die niet tegen drugs en alcohol kunnen.’ Of Star Wars-regisseur George Lucas. ‘Hij zei: We leven allemaal in kooien en de deur staat wijd open. Er zijn geen regels. Ga lopen. Leef.’
{i}Kader:{ei}
{b}Nederland{eb}
Nederland heeft een kleine maar actieve gemeenschap van ultralopers. De informatie over wedstrijden in Nederland en Europa is te vinden op de website: https://www.ultraned.org.
Er is ook een ‘Nederlandse Dean’. Zoals Karnazes 50 marathons in 50 dagen liep, is Richard Bottram (41) uit Uden bezig aan 365 marathons in 365 dagen: ruim vijftienduizend kilometer in veertien Europese landen. Net als bij Karnazes en veel andere lopers zit er een verhaal en een idee achter Bottrams passie. Zijn partner Elise Bila overleed op 37-jarige leeftijd aan longkanker. Daarom heet zijn race Run Against Cancer. Bottram wordt gesponsord voor die unieke prestatie. Het geld dat hij daarmee verdient is bestemd voor onderzoek naar kanker en mensen die aan de ziekte lijden. Vooral daarom zijn z’n passie en het project minder waanzinnig dan je in eerste instantie denkt, als niet-ultraloper.
© De Volkskrant
{i}Diederik van Hoogstraten is – net als Mark de Boer – een fervent Volkskrant-blogger: http://nyrunning.volkskrantblog.nl Diederik (37) woont in New York en werkt daar sinds begin 2002 als freelance correspondent in de VS voor onder meer de Volkskrant en Elsevier. Hij is momenteel in training voor zijn 2e marathon.{ei}