{i}Bron: Runners, oktober-nummer 1988, p. 24-25.
Met dank aan de Weekbladpers voor hun toestemming om dit artikel te mogen publiceren op Ultraned.org{ei}
{b}Over water lopen
Misschien is het een aardig idee zo nu en dan in Runners een wat ongebruikelijke manier van lopen aan de orde te stellen. Een originele uitdaging in de vorm van prestatieloop of in welke andere vorm dan ook. Iets ook dat nog niet eerder werd gedaan. Lopen moet daarin echter wel de basis vormen. Het moet in Nederland zijn, gebruik makend van het oerhollands landschap, liefst wat extreme weersomstandigheden bevatten en inventiviteit vereisen van de uitvoerders. Onderstaand verhaal bevat de ingrediënten voor die ongebruikelijke uitdaging.{eb}
Toen Wim Daman en Theo Takes het plan opvatten eens wat anders te doen dan de gebruikelijke halve marathon of twee keer jaar de hele, hadden ze geen enkel idee dat hun geplande tocht langs de boorden van Wadden en Noordzee zo uit de hand zou lopen.
Het weer was de hele week prima geweest. Wel wat mist op de eilanden Vlieland en Texel, want dat was de bedoeling geweest: het ronden van twee Waddeneilanden over een totale afstand van 100 kilometer. Zand, strand, hoog water, laag water, geulen en een oversteek met de Vriendschap, het scheepje van Sil Boon, dat op gezette tijden afhankelijk van tij en wind tussen beide eilanden vaart.
De aanlegplaats voor Texel is ‘op de Cocksdorp’, vlakbij het oude reddingsboothuis en de steiger voor Vlieland ligt op de Vliehors, omstreden oefenplaats voor F16 en ander laagscherend speelgoed. Door de week is het altijd Oud en Nieuw daar, maar in het weekend heerst er een weldadige stilte en is de uitgestrekte zandvlakte een oase van rust waar ook de normale bezoeker zonder gevaar voor eigen leven op zo’n doorgeroeste tank kan klimmen.
Een bizar schouwspel uit de Golfoorlog* lijkt het, als de mannen daar die nooit meer van hun plaats komende donkerbruine staketsels zien staan. Voor het zover was, was er echter al veel meer gebeurd.
{b}Nerveus{eb}
De start was ’s morgens vroeg om 7 uur op het strand bij Paal 9. Geen publiek en een straffe noordoostenwind. ’Zou ie wel, zou ie niet aanwakkeren’, Theo Takes is nerveus. Ze hebben de wind in de rug het eerste stukje naar de Hors, de Texelse Hors wel te verstaan. Wim Daman is de rust zelve. Aan de buitenkant. ‘We houden het trainingspakkie maar aan, Theo. Het is nog wat frisjes’.
Her zou nog veel frisser worden. Op de hoek naar de veerhaven staat nu een harde wind. Tussen de zes, zeven dachten ze bij zichzelf. Het moet niet harder gaan waaien, dan vaart Sil niet meer. Hij zou ze gratis overzetten na contact met Gerard Zoetelief, de strandtenthouder van Vliezicht, ooit zelf een verwoed loper. Hij had spontaan zijn hulp aangeboden toen de jongens hun plan geopperd hadden.
Langs de dijk naar Oudeschild gaat het nu. Recht tegen de wind in, maar ze zitten nu nog aan de binnenkant. Dat scheelt iets. Na de haven en een verversingspost bij de Waterfabriek aan de rand van de dijk gaat het pal tegen de wind in ‘buitenom’ naar de noord.
Op het wad staan de schuimkopjes. De boot zal toch wel gaan? Dan gaan we maar zwemmen, maar terug gaan we iet, hoor je ze denken. Voorbij de Kaap ziet het er somber uit. Districten Texel en Rottum noordoost 7. Sil vaart niet en als hij zou varen … Ze moeten ook og terug. De laatste kilometers naar de steiger gaan met groeiende twijfel. Moe van het lopen zijn ze niet, maar ….
De Vriendschap blijft aan de steiger. Het waait als de pest. Dit vreet energie en die hebben ze voor het lopen nodig. Het is even over tienen. Een oplossing is er nog niet. Wat te doen? Gerard Zoetelief vergeet zijn frikandellen, die even later als een schip in nood een rooksignaal de lucht in sturen.
De reddingbootschipper ziet het niet zitten. Stel dat een schip hem oproept en hij is onderweg met twee dwaze hardlopers die voor hun lol de eierdozenzee over moesten.
Licht in de duisternis brengen de jongens van de Kustzeilvereniging. Nooit niet voor een kleintje vervaard en immer in voor avontuur, bieden ze aan Theo en Willem over te ‘klutsen’. Met de Zodiac. Helaas moet Gerard Witte, de begeleider, op Texel blijven. Er is geen plaats mee in de boot. Verder moeten ze het zelf opknappen.
{b}Angstig{eb}
Het is 11.30 uur. Onder de buisknap zitten twee angstige, stijf wordende lange afstandslopers, gehuld in een overlevingspak. De Zodiac stuitert op de golven. Ze zien niets, maar voelen des te meer. De stuitjes hebben het zwaar te verduren. Drie kwartier knijteren ze heen en weer op zee.
Eenmaal op Vlieland worden ze een stukje door verboden gebied – militair terrein – op een oude legertruck gezet en arriveren ze veilig en wel bij het Posthuis, een klassieke enclave in het oude duinlandschap achter de Vliehors. Bezoekers van het theehuis kijken verbaasd naar de mannen in overlevingspakken en vertellen later thuis over twee uit zee geredde schipbreukelingen.
Nog verbaasder wordt gekeken als diezelfde schipbreukelingen de pakken uitdoen en in hardloopkledij er vandoor gaan als hazen. Onderweg vragen ze aan toeristen enkele keren de weg. Eilandbewoners komen immers nooit op andere eilanden. Verbouwereerde toeristen als ze horen dat ze van de zuidpunt van Texel komen. Wadlopers, geen hardlopers, roept een man.
Intussen begint ook het lopen te tellen. Onwillige spieren en een onwillige knieholte. Wim Daman gaat niet lekker meer, Theo houdt hem op de been. Ze lopen nu over het Noordzeestrand van Vleiland en het is windkracht acht. Alles zand en het stuift als de pest. Wat een tocht. Het zout van de zee zit nog tussen de oren en het zand van het strand dwars door hun haar. Alles kleeft. De koppies verbranden in de fel stekende zon op de terugweg. Twee bedoeïen in hardloopkleren op een Hollandse zondag. Ze moeten er zelf om lachen.
{b}Postpaarden{eb}
Het is half vier als ze door de Meeuwenduinen weer het vertrouwde Posthuis bereiken. Met dorst als twee oude postpaarden die op tijd moeten zijn voor het laatste postbootje naar de bewoonde wereld. Wéér hijsen ze zich in de overlevingspakken. Wéér ligt de Zodiac te wachten en wéér zullen ze hun stuitje voelen. Het valt niet mee hardloper te zijn. Waren ze heen met uitgaand tij overgestoken, nu komt de vloed op tegen de wind in. Ze kunnen nu over de platen, maar het is uitkijken geblazen. Het blaast er nu hard overheen. Ze stampen met de wind in de rug en het tij tegen naar de overkant. Al met al doen ze er een uur over.
Om kwart voor acht vertrekken ze voor het laatste traject via de vuurtoren over het strand naar Paal negen. Eén obstakel wacht hen nog. De Slufter, open verbinding naar zee vanuit Texel in de duinen gelegen. Omlopen zien ze niet meer zitten. De kilometers knagen nu, elke stap begint te tellen. Kilometers omlopen. Het past bij de tocht tot dusver. ‘We geven niet op. We gaan er gewoon doorheen’.
Begeleid door een enkele bevriende Texelse loper, bereiken ze de diepe geul. Het is volle vloed nu. De kleren gaan uit, boven het hoofd en twee naturisten waden voorzichtig naar de overkant. Tot hun nek erin. Het breedste gedeelte is gekozen. Daar is het minder diep. Even denken ze te verdwijnen. Het valt om de donder niet mee zo zwetend in het ijkoude water en de vermoeidheid maakt het er niet minder link op. Het gaat goed. De schoentjes weer aan en stijf en stram weer op pad. Langzaam gaat het beter. Geleidelijk pakken de verkleumde spieren hun ritme weer op.
Wim Daman voelt aan zijn rechterknie. De pees in de holte speelt op. Hij baalt ervan, wandelt zo nu en dan. Theo vindt het prima. Ze geven niet op. Mooi niet. Vlakbij huis. Even een korte stop bij Paviljoen Kogerstrand. Gerard Witte neemt foto’s van een bijzonder Texels duo. ‘De Broertjes’ worden ze op het eiland genoemd. Lopen altijd samen. Van Egmond tot Berlijn en gewoon hier, maar het gaat nu niet lekker meer. Ineens zit Theo kapot, hij mompelt wat, moet vaker wandelen. Wim vindt het best, oogt fit, maar denkt aan zijn knie. Even wat rekken. Tsjezus wat een stijf stuitje.
Hardlopers horen op het land. Wie kan er nu over water lopen? Schoenen moeten bij hun leest blijven. Wat doet een hardloper ook in een overlevingspak. Het is nog 10 kilometer. Paal 17 is in zicht. Ze denken aan koffie. Theo denkt alleen nog aan de finish. Die koffie komt dan vanzelf wel. Niet lullen maar lopen, jongens. Twee veertig-plussers bij windkracht zeven over honderd kilometer met buitenboordmotor. Wie had dat gedacht.
In het paviljoen na de finish kijkt men verbaasd. Voetbal op de TV en dan hardlopen? **) Vrienden en bekenden bij de finish. Theo is er stil van. Wim glimt van voldoening. Het is tien uur ’s avonds. De ‘Broertjesloop’ wordt vast een klassieker.
{b}{i}Jan Knippenberg{ei}{eb}
{i} *) Knip doelt hier op de Iran-Irakoorlog (1980-1988) die oorspronkelijk ook Golfoorlog werd genoemd. {ei}
{i}** Die zondagavond 12 juni 1988 speelde Nederland zijn eerste poulewedstrijd van het EK voetbal in Duitsland. Het werd 0-1 tegen Rusland, de Europees kampioen van 1960. Nog geen veertien dagen later stonden beide landen weer tegenover elkaar, nu in de finale. Nederland won met 2-0, mede dankzij een legendarisch doelpunt van Marco van Basten.{ei}
{b}Naschrift Martien Baars.{eb}
Net als de estafetteloop rond het eiland in 1985 (zie https://www.ultraned.org/n_item/f3602.php ) heeft deze monstertocht van Wim Daman en Theo Takes op zondag 12 juni 1988 aan de wieg gestaan van De Zestig van Texel. Twee jaar later, toen het idee voor een NIOZ-marathon niet van de grond kwam na een directeurswisseling op dat instituut, opperde Jan Knippenberg om in plaats daarvan een 60 kilometerloop rond het eiland te organiseren (zie https://www.ultraned.org/n_item/f449.php ). Het bestuur van Atletiekvereniging Texel pakte dat voorstel op en op 1 april 1991 vond de eerste editie plaats van wat uitgegroeid is tot een van de meest aansprekende ultralopen in Nederland. Bij de 13e editie van 6 april 2015 deden er 483 lopers mee aan de 60 km (en 37 aan de 120 km) en naar verwachting staan er op 17 april 2017 meer dan 500 ultralopers aan de start van die 60 km. De inschrijving voor de 14e editie van het tweejaarlijkse evenement op tweede paasdag opent op 1 september, zie http://www.dezestigvantexel.nl . (NB De website van De Zestig wordt deze zomer vernieuwd en kan nu en dan tijdelijk uit de lucht zijn)
Echte wad-hardlopers zijn er tegenwoordig ook op Texel: een viertal eilandbewoners plus overkantse waddengids wist op 3 mei 2014 hardlopend van Texel naar Vlieland over te steken (zie http://www.waddenvereniging.nl/wadweten/?item_id=7712 en
http://www.wadgidsenweb.nl/wadgidsenweb/exjoomla/hardlopen-texel-vlieland.pdf ). Zij scherpten het record van die moeilijke oversteek aan tot een tijd van 4.47. Van de circa 31 km in totaal kon bij elkaar 15 km hardlopend worden afgelegd en de rest werd wadend door het water geploeterd.