{i}de Volkskrant van zaterdag 28-08-2004, pagina 37 Sport{ei}
{b}Een historisch dwaalspoor{eb}
{i}Door Rolf Bos{ei}
Yiannis Kouros (48) is een grootheid in kringen van langeafstandslopers. De Griek bezit vrijwel alle wereldrecords op afstanden langer dan de marathon, van 24 uurs-wedstrijden tot 1000 mijl en Spartathlon. Zondag lost hij het startschot van de olympische marathon.
Er zijn mensen die geloven dat hij niet bestaat, dat hij een mythische verschijning is, zoals die er wel meer zijn in Griekenland. Maar vandaag komt Yiannis Kouros gewoon aanlopen over het grote Syntagma-plein in centraal Athene.
Een onopvallende, vrij kleine man, met het verplichte Balkansnorretje, lichtjes kalend. Hij is gekleed in het officiële tenue van de organisatie van de Spelen, hij draagt een accreditatie die toegang biedt tot alle olympische terreinen.
‘Ik verwachtte al dat de organisatie iets met mij van plan was. Ik werd geregeld genoemd als een van de mensen die het olympisch vuur misschien zou mogen ontsteken, maar ze vroegen me uiteindelijk of ik het startschot bij de marathon wilde lossen. Nou, dat vond ik ook heel eervol.’
Zelf liep hij de marathon tussen Maratonas en Athene, die elk jaar in november wordt gehouden, vele malen. Hij was met zijn tijd van 2.24 geen wereldtopper, maar zijn werkelijke talent bleek te liggen in afstanden die – ver – voorbij de 42 kilometer liggen. ‘Ik was nooit moe na een marathon.’
Zijn doorbraak kwam in 1983, toen Britse luchtmachtofficieren tussen Athene en Sparta de Spartathlon organiseerden. Een tocht van 250 kilometer, in de voetsporen van boodschapper Pheidippides, de hemerodromou die in 490 voor Christus in Sparta hulp moest halen in de strijd tegen de Perzen.
Yiannis Kouros, de onbekende timmermanszoon uit Tripoli, legde de afstand in een kleine 22 uur af. Hij was zo snel in Sparta dat hij de officials wakker moest maken, die vervolgens gehaast de burgemeester gingen halen voor de huldiging.
Het was de geboorte van een nieuwe ‘Griekse God’. ‘Ik wist meteen: dit is mijn sport.’ In de jaren erna verbrijzelde hij het ene na het andere wereldrecord op afstanden tot 1000 mijl.
De Spartathlon legde hij in 1984 nogmaals af. Ditmaal moesten de officials nog eerder hun bed uit. Yiannis, de opvolger van Pheidippides, was in ruim 20 uur thuis.
Het is nog steeds het record op de Spartathlon, die elk jaar wordt gehouden. Er was zelfs even hoop dat de lange voetrace een demonstratiesport tijdens deze Atheense Spelen zou zijn, maar daar werd door de organisatie al snel van afgezien. Ultralopen is geen televisiesport, niet mediageniek genoeg.
Kouros: ‘Ach, het is niet erg. Ultralopen is van alle tijden, terwijl de Olympische Spelen vroeger of later wel weer zullen verdwijnen.’
Inmiddels is Kouros gebrouilleerd met de organisatie van de Spartathlon. Het eindpunt van de wedstrijd moet volgens hem niet in Sparta liggen, maar in Athene, waar ook gestart wordt.
‘Herodotus beschrijft immers in zijn Historiën dat Pheidippides heen en weer liep tussen de twee steden. Nadat de Spartanen weigerden te komen, omdat de maan niet goed stond, rende hij weer terug naar Athene.’
Dus moet, zegt Kouros, de race tweemaal zo lang zijn. Maar de organisatie wil niet van veranderen weten. Ook het ministerie van sportzaken, waartoe Kouros zich richtte, gaf geen gehoor. Maar, zegt hij, die dubbele Spartathlon, komt er, want Yiannis Kouros is nu eenmaal een doorzetter.
De Spartathlon is tenminste nog echt in de oudheid afgelegd en dat kan niet gezegd worden van de marathon. ‘Er is niemand die over een boodschapper heeft geschreven die na de slag bij Marathon naar Athene is gerend om het nieuws van de veldslag tegen de Perzen over te brengen.’
Dat deze boodschapper daarna dood zou zijn neergevallen, is helemaal onzin. ‘De koeriers in de oudheid waren goed getraind, die gingen niet dood na 40 kilometer rennen.’
Misschien, zegt Kouros, is er een gewonde soldaat naar Athene gestuurd om het nieuws te vertellen. Maar die heette zeker geen Pheidippides, dat is een verzinsel uit latere eeuwen.
Want laten we wel zijn, als ene Pheidippides écht tussen Maratonas en Athene is gesneld met het heuglijke nieuws van de slag, waarom heeft Herodotus, de vader van de geschiedenis, daar dan niet over geschreven? Dat moet destijds groot nieuws zijn geweest en Herodotus hield alle gebeurtenissen toch keurig bij?
Kortom, de marathon is een verzinsel van de Fransen die de eerste moderne Spelen in Athene in 1896 organiseerden. De eerste olympische marathon ging over 40 kilometer, die laatste twee kilometers kwamen erbij bij de Spelen in Londen, toen de finish onder het koninklijk paleis van de Britse koning gelegd werd.
‘Het is typisch Griekse luiheid dat ze daar later nooit werk van gemaakt hebben. Die twee kilometer had er natuurlijk weer af gemoeten bij de volgende Olympische Spelen.’ Kouros glimlacht: ‘Ik vind het best, want hoe langer hoe beter.’
Zelf loopt hij nu even niet. Bij het klussen in zijn huis is hij gevallen en heeft hij zijn pols gebroken. Maar hij mist het lopen niet. Er zijn maanden dat hij nauwelijks hardloopt. Trainingen duren bij deze ultraloper, die duizend kilometer achter elkaar kan lopen, zonder in slaap te vallen, trouwens toch nooit langer dan twaalf kilometer. Driemaal per jaar doet hij een lange duurtraining.
‘Voor lange wedstrijden kun je niet trainen. Ultralopen is een metafysische gebeurtenis. Het lichaam gaat op een bepaald moment dood, de geest neemt het over. Je wordt iemand anders.’
De pijn is er wel, zegt hij, tijdens het lopen, maar hij voelt het niet. ‘Ik loop in een droom, in een andere atmosfeer. Pas na de race zie ik mezelf weer.’
Morgen lost hij startschot voor de olympische 42 kilometer. Het is een hele eer, zegt deze eigenwijze Griekse Hermes, om er onmiddellijk aan toe te voegen dat een boodschapper, als hij al in werkelijkheid heeft bestaan, in 490 voor Christus nooit over het huidige parkoers zou hebben gelopen.
‘Die route zou zonder meer door de bergen zijn gegaan, de enige juiste koers, 36 kilometer lang. Ik loop daar elk jaar. Alleen maar uit eerbetoon.’
{i}Copyright: de Volkskrant{ei}