Zes uur van de Haarlemmermeer: ultralopen een stukje terug

Op zaterdag 24 juni is de 22^ste editie van de 6 uur van de Haarlemmermeer.

Deze 6-uursloop is officieel gehouden sinds 2000 en is twee keer niet door gegaan, eenmaal wegens gebrek aan beschikbaar parcours (2005) en eenmaal vanwege corona (2020). Vóór 2020 is er wel eens een zgn. “wilde loop” gehouden, eveneens rond het atletiekcomplex waar het parcours nu ook ligt, maar daar zijn geen uitslagen of data van bekend. De Zes uur van de Haarlemmermeer is de opvolger van de Schipholloop i.c. Ronde van de Haarlemmermeer, welke van 1978 tot en met 1997maar liefst 20 keer is georganiseerd (plus een “proefloop” in 1977).

Mammoeten en de Grieken De geschiedenis van het ultralopen (langer dan een marathon) gaat al heel ver terug. In de prehistorie liepen hele volken grote afstanden, bijvoorbeeld om met de seizoenen mee aan eten te komen (migreren). Ook bekend is dat de jagers in die tijden soms dagenlang achter een mammoet aan liepen om het op te jagen, waarbij het beest het uiteindelijk door uitputting (of oververhitting) op gaf. Ook hele legervolken marcheerden lange dag-afstanden en dat soms dagen achter elkaar. In Zuid Amerika renden de Inca’s en de Maya’s afstanden van soms meer dan 50 km om boodschappen over te brengen (middels het doorgeven van een touw met knopen welke tekens / code betekenden), zoals de komst van de Spanjaarden. Vanuit het oude Griekenland (ca. 500 v. Chr.) kennen we het verhaal van Pheidippides die, tijdens een oorlog tussen de Grieken en de Perzen, vanuit het plaatsje Marathon bij Athene naar Sparta werd gestuurd om hulp te vragen. Dit was een afstand van 246 kilometer waarover hij ruim twee dagen zou hebben gedaan, inclusief de berg Parthenio (1.200 meter). Na de overwinning op de Perzen zou hij naar Athene zijn gestuurd (> 40 km) om de overwinning mede te delen, waarna hij van vermoeidheid in elkaar stortte en overleed. Ondanks wat historische  discrepanties is het een feit dat beide gebeurtenissen de oorsprong vormen van respectievelijk zowel de Spartathlon (sinds 1983) als de marathon (meerdere versies sinds de Olympische Spelen van Athene in 1896).

Publieksevenementen en het grote geld In de tweede helft van de 19^de eeuw werden lange-afstandsmarsen en wandel- / hardloopevenementen over lange afstanden populair in de Verenigde Staten. Veelal waren dat 6-daagsen, waarbij de deelnemers veel geld konden verdienen, omdat het een tijdverdrijf was waarbij flink gegokt werd. Van die jaren (1850 – 1900) zijn mooie verhalen bekend, óók van officiële kanalen zoals de New York Times en de Washington Post, maar een getrouw beeld van de resultaten, om deze te vergelijken met hedendaagse uitslagen, is niet te maken omdat parcours, tijdstippen en behaalde resultaten volgens eigen lokale regels werden vastgesteld. Ook in het Verenigd Koninkrijk werden in die periode dergelijke lopen georganiseerd, ook veelal als publieksevenement. Om het publiek goed de gelegenheid te geven de lopers te zien (en veel te kunnen gokken en wedden), werden de wedstrijden gehouden op tracks van ca. één mijl, wat in die tijd uitstekend kon op een renbaan / horsetrack: deze hadden doorgaans een ronde-afstand van 1.600 meter, met daarbij een rechtstand van 1.000 meter.

Begin twintigste eeuw Tijdens de eerste wereldoorlog en een daarbij behorende recessie zijn er weinig of geen hardloopwedstrijden, maar In de vroege jaren ’20 van de twintigste eeuw zien we er weer meer worden georganiseerd: Londen – Brighton (1920), LA – Chicago (1928), Mexico (1926, waarbij twee lopers, bekend als de Tarahumara Indians, zo goed liepen dat Mexico indertijd heeft voorgesteld de 100 km als onderdeel op te nemen in het programma van de Olympische Spelen van 1928 in Amsterdam) en de Comrades Marathon over 87 kilometer, sinds 1921. Deze laatste is, voor zover bekend, de  oudste ultraloop ter wereld welke nog immer wordt georganiseerd. In de jaren ’70 waren er klassiekers in Engeland (Crystal Palace o.a.) en werd het marathonlopen populairder. In Azië en Oceanië zijn er ultralopen sinds het midden van de jaren ’80: Lake Saroma 1987 – heden en Sydney-Melbourne 1983 – 1991.

Natuurlijk bleef het hardlopen, laat staan het ultralopen, een kleinschalig gebeuren, met soms een korte opleving in populariteit, na bijzondere prestaties van bijvoorbeeld Lasse Viren en Abele Bikila.

Nederland In Nederland waren er soms ongeorganiseerde lopen over afstanden meer dan een marathon en men beschouwt de RUN van Winschoten als oudste. Deze is gehouden sinds 1976, naar voorbeeld van de 100 km van Biel in Zwitserland, welke al sinds 1959 op de kalender staat. In 1977 werd door een stel enthousiastelingen een proefloop georganiseerd over de ringdijk van de Haarlemmermeer, een afstand van 61 km. Men vond het dusdanig succesvol dat het als Schipholloop een officieel vervolg kreeg en tot en met 1997 jaarlijks in november zou worden gehouden. Veel marathonlopers maakten hun ultradebuut bij de Schipholloop, als opmaat voor de 100 km.

Opkomst ultralopen In de jaren ’80 kwamen er meerdere ultralopen bij: in de 24-uurs estafette van Apeldoorn in 1984 startten twee duitse deelnemers voor een solo-loop, waarna het idee voor een solo-ultraloop gelijk een feit geworden was. Tijdens deze wedstrijd kon men ook op tussenmomenten doorkomst-tijden genoteerd krijgen en zo is de 6- en 12 uursloop hier in Nederland begonnen. In 1987 kwam de Eemmeerloop er bij (50 km), de 12 uur van Den Haag (1988) en de 24 uur van Almere (1989). Met de Zestig van Texel (1991), de Berg-tot-Berg Race (1992), FAF Tilburg (’92) en anderen werd het lijstje snel langer tot het hoogtepunt tussen 2005 – 2010 met meer dan 25 ultra-evenementen per jaar.

Zes uursloop  Na de eerste in Apeldoorn bleef het even stil met de 6-uurslopen. Tot in 1993 Berg en Dal en Amersfoort een 6 uursloop organiseerden. In de jaren er na kwamen Stein en Epe (1996), Cranendonck, Breda en Almere (sinds 1999) er bij en vanaf 2000 Den Haag en Haarlemmermeer. Stein voert het lijstje van meeste 6-uurslopen (nog) aan met 24 edities, Hierna volgen Haarlemmermeer (dit jaar de 22^ste), Epe / Heerde (20), Den Haag (17), Self Transcedence (16), Amersfoort (15) en Steenbergen (13). Deventer, Apeldoorn en Almere zijn 6x gehouden, Breda 5x, D.T.S. 4x en Cranendonck en Berg en Dal elk 2x.

Lastig Helaas zijn er de laatste jaren ook weer organisaties gestopt, meestal vanwege de disbalans tussen de organisatie-inspanning en -kosten en het aantal deelnemers. Dit was ook o.a. de reden van het stoppen van de Schipholloop, maar ook Winschoten is indertijd aangepast van één grote ronde naar 10x 10 km. De ultralopen hebben helaas nooit het aanzien gekregen zoals dat van de marathons, dus het moet altijd rondkomen met de inzet van veel vrijwilligers en lokale sponsoren.

Zes uur van de Haarlemmermeer Aangezien er eind jaren ’90 een aantal fanatieke (en goede) ultralopers in en rond de Haarlemmermeer hun kilometers maakten (Wim Epskamp, Ad Ulijn, Krijn Kroeze, Tom Hendriks e.a.), ontstond het idee om, na het stoppen van de Schipholloop, een 6 – uursloop te houden. Vanuit het klassieke idee van een ronde over ongeveer een mijl werd gezocht naar een autoluw parcours waar enige basisvoorzieningen aanwezig waren. Omdat één van de organisatoren werkte bij het werkvoorzieningsbedrijf Paswerk op Cruquius en er de gevraagde voorzieningen aanwezig waren, werd het daar georganiseerd. Toen er een jaar uit viel, mede vanwege verbouwingen aan / op het parcours, werd gezocht naar een andere locatie. Deze werd gevonden in het expo-terrein van de voormalige Floriade. Hier is het evenement gedurende ruim 10 jaar gehouden. Omdat we als kleine organisatie (3 p.) echter alles zelf moesten doen (parcours, douches opbouwen, lunchpakketten klaarmaken, verzorgingstafel, prijsuitreiking enz.), inclusief verplaatsen van en naar de atletiekbaan, zijn we in 2017 uitgeweken naar de atletiekaccommodatie van AV Haarlemmermeer. Hier zijn de basisvoorzieningen zoals toilet, water en stroom, parkeervoorziening, kleedkamers etc. allemaal aanwezig en kunnen we ook gebruik maken van de diverse materialen, nodig voor de organisatie (pilonen, tenten, verzorgingstafels, EHBO, geluid, kantine e.a.).

Opvallend snel parcours. In 2017 mochten we niet het pad langs de Hoofdweg gebruiken en was er een stratenparcours met veel draaien en keren. Het leverde echter een topprestatie op van Pascal van Norden (evenementrecord met 86.780 km, derde prestatie ooit): hij verbrak bijna het Nederlands record van Wim Epskamp (ultraloper van de eigen vereniging) uit (87.212 km, 1996). We zijn er van overtuigd dat het huidige parcours “sneller” is, dus “het had gekund”! En dat bleek ook vorig jaar weer toen Martijn Klaasse 86.414 km liep. Dit was de 5^de beste prestatie op een 6-uurloop ooit. En bij de dames liep Iris Vromans een prachtig nieuw evenementrecord met  73.381 km. Vele deelnemers hebben hun PR bij de Zes uur van de Haarlemmermeer gelopen en ook in 2023 wordt gelopen voor nationale best-prestaties in de verschillende leeftijdscategorieën. De wedstrijd is erkend middels een bronzen label van de IAU, waardoor de prestaties bij records / best-prestaties worden erkend. In België hanteert men deze erkenning als selectiecriterium voor deelname aan nationale teams voor EK’s en WK’s.

Een mooie geschiedenis in de Haarlemmermeer dus, met 42 georganiseerde ultralopen gedurende 45 jaar! Hopelijk komen er nog vele jaren bij.

De inschrijving van 2023 staat momenteel op 18 deelnemers en 2 teams. We hopen op een gezond aantal van ca. 30 solisten en 5 teams, dus schrijf in en doe mee aan dit historisch evenement.

NB: Ton Gevaert heeft, samen met Martin Baars, Ad Ulijn en Ton Smeets, een overzicht van de uitslagen e.a. van de Schipholloop / Ronde van de Haarlemmermeer gepubliceerd:

https://bappers.nl/uitslagen/uitslagen_schiphollopen.html

https://www.avhaarlemmermeer.nl/6uur/

Ton Aker