Met veel plezier lees ik regelmatig een stuk in “1976-2000, 25 jaar, RUN jubileumboek”. Ik heb het, nog nazwetend, aangeschaft in De Klinker op zaterdagavond 29 september, na mijn 10 km van ons estafetteteam ‘De Zestig van Texel’. Oorspronkelijk lag het in de bedoeling dat dit boek al bij de 25e RUN-editie van 9/9/2000 zou zijn verschenen, maar het werd dus een jaar later. Dat is de compleetheid en de lay-out ongetwijfeld ten goede gekomen, want het 109 pagina’s tellende boekwerk ziet er echt keurig verzorgd uit.
Jan Knippenberg’s ‘De mens als duurloper’ (Elmar, 1988) was lange tijd de enige inspiratiebron voor ultralopend Nederland. In 1997 verscheen ‘En toen werd ik 40 …’ van de Belgische ultratopper Lucien Taelman, in eigen beheer uitgegeven. En nu in 2001 hebben we ‘zomaar’ de ongekend luxe situatie van twee nieuwe Nederlandse boeken over onze geliefde sport! Begin dit jaar al ‘Ultramarathon, de uitdaging van de 21ste eeuw’, van Han Frenken & Anton Smeets. (NB Van dit boek zijn nog exemplaren van de 2e, verbeterde, versie verkrijgbaar.) Ook het RUN jubileumboek kent twee samenstellers, Abel Bruining en Harm Noor. De laatste heeft de teksten voor zijn rekening genomen. Het boek, in goudgeel (Aquilo?) kaft, is in eigen beheer uitgegeven: door de organisatie van de Run, de Stichting Ultraloop Winschoten. Zie onderaan dit artikel hoe men het kan bestellen.
De RUN is niet alleen de oudste maar ook onmiskenbaar het vlaggeschip onder de Nederlandse ultramarathons. Het is een monument van een loop, waarvan de boeiende historie nu door een monumentaal overzicht vastgelegd is. Elk van de 25 edities wordt apart behandeld, in zo’n 3 pagina’s gemiddeld, verlucht met veel foto’s van deelnemers, vrijwilligers en officiële momenten vooraf of achteraf. Uitgebreid komt ook de intensieve samenwerking met de Gemeente Winschoten, de KNAU, en de IAU, aan de orde. Hoewel AV Aquilo al twee keer het NK 25 km had georganiseerd (1972, 1974), was die eerste RUN in 1976 een ware krachtproef voor de kleine vereniging. De wedstrijd over een grote ronde van 100 km door het Oost-Groninger land vergde meteen maar liefst 200 vrijwilligers. En uitgebreide draaiboeken (gebaseerd op dat van de Marathon van Enschede) om de verzorging en het verkeer langs de route te regelen. Die allereerste begroting bedroeg ook meteen al f 13000, een heel kapitaal in die jaren. En bedoeld als éénmalige stunt om aandacht te vragen voor de gebrekkige accommodatie van AV Aquilo, werd de wedstrijd zo’n succes dat prolongatie ‘onvermijdelijk’ werd. Studio Sport kwam onverwacht opdagen. “Niet alleen werden de hardlopers fraai in beeld gebracht, ook de mooiste plekjes in Oost-Groningen werden schitterend gefilmd. Een compliment voor de nog jonge Mart Smeets, die als debutant de Marathon van Amsterdam ook al geweldig coverde.”
De trekker van het eerste uur was Aquilo-voorzitter Theo de Winter, bijgestaan door o.a. draaiboek-rekenaar & parcours-uitzetter Luken Bakker, en wedstrijdsecretaris Johan Smit. Die laatste is nog steeds actief in de RUN-organisatie, tegenwoordig als de wedstrijdleider van de estafette. In 1978 werd, om de vereniging te ontlasten, de aparte Stichting RUN in het leven geroepen, eerst onder voorzitterschap van Bontkes Gosselaar (en penningmeester werd toen ene A. Bruining), maar vanaf 1980 onder leiding van de geestdriftige Kris Verver, die zelfs nog een jaar na zijn verhuizing uit Winschoten de organisatie van de RUN 86 aanvoerde. De grote propagandist van de RUN was en bleef echter Theo de Winter, die zijn tijd ver vooruit was met plannen voor Europese en zelfs wereld-kampioenschappen 100 km. Met lede ogen maakte Theo de teruggang van het aantal deelnemers mee, in de tweede helft van de jaren tachtig. Maar met tranen in zijn ogen zag hij hoe de RUN herboren uit de crisis kwam, toen AV Aquilo-voorzitter Harm Noor in 1991 het roer radicaal omgooide en de basis voor de huidige RUN legde, met een parcours van 10 km, met passage door het Cultureel Centrum De Klinker. Theo overleed eind 1994, en mocht de vervulling van zijn droom, de WK RUN van 1995, niet meer meemaken.
Hoofdmoot van het boek vormen de beschrijvingen van het wedstrijdverloop van alle edities, met aandacht voor allerlei deelnemers, en natuurlijk het meest uitgebreid voor de winnaars. Vanaf Hans van Kasteren, de Nederlandse winnaar van die allereerste, legendarische editie van 1976 – daarna zouden alleen nog Henk Bronswijk in 1983 + 84, Bruno Joppen 1987 + 89, en Wim Akkermans in 1988, als Nederlandse ultralopers er in weten te slagen om de RUN te winnen – tot en met Pascal Fetizon, de Fransman die zowel de EK RUN 99 als de WK RUN 2000 won. Op alle fronten heeft het boek oog voor detail, zoals bij de foto van RUN-winnaar 1998: ‘Andrzej Magier samen met zijn Zaneta gehuldigd.’, waarbij de tekst memoreert dat hij zich na zijn overwinning van 1996 nog in de armen van zijn Margaretha stortte. Vermakelijk zijn ook de anekdotes over de brit Martin John Daykin, die de RUN drie keer op rij wist te winnen (1980-81-82). Daykin liep constant tegen zijn concurrenten te ouwehoeren, en Henk Bronswijk (2e in 1982 op 16 minuten) verzuchtte: “Hij zwamt je de oren van je harsens. Je wordt er doodziek van. Voordurend verzint hij geintjes en vertelt moppen.” In 1983 bleef Daykin weg want bleek plotseling gestopt met de wedstrijdsport. Hij had zich afgevraagd waarom hij geen vrienden had en toen dat aan het intensieve hardlopen bleek te liggen, stond zijn besluit om acuut te stoppen vast.
In die jaren kwam Studio Sport helaas al niet meer naar de RUN, maar wel maakte de Winschoter Film- en Journaalgroep elke editie opnames. Een bejaarde vrouw wordt vroeg in de ochtend wakker van hun zwaailicht en schudt haar man wakker: “Harm, Harm, d’r is wat gebeurd. Allemoal politie bie de weg”. De echtgenoot kijkt naar buiten, ziet wat er aan de hand is, en kruipt weer in bed met de woorden “Doe altied mit dien meneuvels”
Dat vind ik zelf één van de leukste dingen aan het boek, die anecdotes, vaak in het Gronings (NB Als Briellenaar-geboren beslist vanwege mijn ‘aangetrouwd’ zijn, met al 33 jaar vrijerij met Aaltje uit Hoogezand-Sappemeer). Opmerkelijk zijn daarbij de jaarlijkse RUN-gedichten van organisator van het eerste uur Theo de Winter. Een strofe uit zijn dichtsel van 1986 :
Noar Beerta, Dreibörg, Bennewolle,
Ien haite zun of barre kolle.
Op ‘t Hamrik hebben ze wiend tegen,
Ien Ulsde hoosde het van de regen.
Moar ain ding hold heur op de bain:
Zai willen altmoal eindstreep zain!
Het RUN Jubileumboek is te bestellen door een briefje of emailtje met naam en compleet adres te sturen naar Abel Bruining, Steringa Kuiperweg 9, 9671 LA Winschoten (of naar bruining@run.nl), plus het verschuldigde bedrag van f 40 overmaken naar bankrekening 35.17.10.140 ten name van Stichting Ultraloop, te Winschoten, onder vermelding van ‘RUN boek’. Na ontvangst van uw betaling, wordt het boek dan per post toegestuurd. Omdat bij overboekingen geen adres vermeld wordt, is dat aparte berichtje naar Abel noodzakelijk. Of u stuurt 1 van uw laatste bank- of girobetaalkaarten, netjes ingevuld met pasnummer, deze maand naar Abel’s adres; die zijn toch volgend jaar niet meer bruikbaar 😉
Texel, 10 november 2001 Martien Baars (duidelijk een Winschoten-liefhebber)
PS Maandag 12/11: op het titelblad e.d. ontbreekt een auteursnaam, daarom verwees ik hierboven naar de samenstellers zoals vermeld in het colofon. Maar gisteren viel mijn oog ineens op de rug van het boek, en daar staat pontificaal alleen de naam van Harm Noor. Waarvan bij deze acte.
PS:
Voor info en bestelwijze van het boek van Lucien Taelman zie https://www.ultraned.org/../n_item/f447_2001_03.html
Voor info en bestelwijze van het boek van Han Frenken en Ton Smeets zie http://www.taxifrenken.nl/boek.htm