Dit wordt weer een lang stuk dus ik zou de lezer willen aanraden het maar gelijk naar de printer te sturen ;-). In zijn commentaar van 11 januari j.l. hier op UltraNED (op Jan Scheffer’s reactie op de ultraloopkalender 2002) doet Ton Smeets het voorkomen dat de voormalige Werkgroep Ultralange Afstand iniatieven nam voor landelijk kalender-overleg tussen de organisatoren van de ultramarathons. En verder stelt Ton ondermeer dat ik namens de werkgroep heel bewust gestuurd heb in die kalender, en dat er nog wel degelijk overleg over die kalender is. Dat is toch een beetje scheve voorstelling van de (recente) historie, en een wat rooskleurige inschatting van de hedendaagse praktijk.
Waarom ik me zo’n 5 jaar geleden ben gaan verdiepen in de ultrakalender heb ik indertijd verwoord in de inleiding van de Marathon Plus Kalender Special ‘De Nederlandse Ultramarathons’ (januari 1999). (Even tussendoor: dat is de enige M+ uitgave waar Ton geen exemplaren meer van voorradig heeft, dus wees zuinig op uw exemplaar, dat krijgt straks ‘antiquarische waarde 😉 Voor allen die dat exemplaar niet bezitten, zal ik de betreffende passage hier herhalen.
“Deze speciale uitgave van Marathon Plus geeft een overzicht van alle ultramarathons in Nederland. De oorsprong van dit werkstuk ligt bijna twee jaar terug: een bijeenkomst van het ultrawereldje in Apeldoorn op 1 februari 1997, na afloop van de Midwintermarathon aldaar. Georganiseerd door Wim Bart Knol, die alle ultralopers met bekend adres een enquete had gestuurd en op die vergadering rapporteerde over de resultaten. Eén van de onderwerpen van gesprek was de (wild)groei in ultralopen. Een alsmaar voller rakende ultrakalender leidde tot een steeds dunnere spoeling voor de organisaties want het aantal ultralopers leek niet evenredig te groeien. Later dat jaar stopte de Ronde om de Haarlemmermeer, na 20 edities, omdat het aantal deelnemers te gering werd vergeleken met de organisatie-inspanning.
Voor ondergetekende, als vertegenwoordiger van De Zestig van Texel, was de kennismaking met de aanwezigen op 1/2/97, waaronder nogal wat wedstrijd-organisaties, echter ook een heel stimulerende ervaring. Het leidde tot opname van de ultrakalender 1997 in het programmablad van De Zestig van 1997, en verspreiding van folders van andere ultralopen onder de Texel deelnemers. In 1998, een jaar zonder ‘Texel’, werden de contacten hernieuwd om uit te zoeken welke datum-criteria worden gehanteerd: een inventarisatie die goed van pas kwam op een door de KNAU bijeengeroepen vergadering op 15/6/98 om de ontstane knelpunten in de ultrakalender te bespreken. En, hoewel die nog lang niet allen opgelost zijn, bleef mijn belangstelling voor de andere ultrawedstrijden groeien: zie hier het resultaat.”
Die eerste plenaire kalender-vergadering bij de KNAU werd gevolgd door een vergadering in klein comité juli 1999, en een (voorlopig laatste) plenaire vergadering op 18 december 1999, bij Cialfo tijdens de Zes Uren van Epe. Een door mij op 21 oktober 2000 geplande plenaire vergadering tijdens de 24 uur van Uden (toen had Wil Dries, het Hoofd Weg/veld, om medische redenen haar functie helaas al moeten neerleggen) kreeg geen daadwerkelijke ondersteuning vanuit het KNAU Bondsbureau – in de trant van ‘voor andere lopen zoals marathons organiseren we dit soort overleg ook niet’. Uiteindelijk heb ik zelf die vergadering moeten afblazen wegens te drukke werkzaamheden.
De Werkgroep Ultralange Afstand bestond sinds eind 1996 niet meer, maar was opgevolgd door Henk Heemskerk (als eerste officiële Bondscoach Ultralang) en Peter ter Burg (als beleidsmedewerker Ultralang, tijdelijk voor 1 jaar). Eind 1999 werd die Werkgroep Ultralange Afstand opnieuw opgericht, met Gerrit van Rotterdam en Peter ter Burg. En vanwege mijn (spontane) kalenderactiviteiten haalden Bert Paauw (de toenmalige technisch direkteur) en Wil Dries mij over om ook in die nieuwe werkgroep zitting te nemen.
Recent is dat organisatieplaatje weer veranderd. Zoals jullie op UltraNED hebben kunnen lezen is Gerrit van Rotterdam de nieuwe Bondscoach Ultralang geworden. En wordt de huidige werkgroep weer opgeheven en komt daarvoor in de plaats een steungroep (althans dat is de naam die ik er steeds aan geef, of dat ook de officële naam binnen de KNAU wordt weet ik eigenlijk niet). Bondscoach en steungroep zijn er nadrukkelijk om het top-niveau van de lopers op een structurele wijze te verbeteren. Of daarnaast kalender-overleg nu “natuurlijk een punt van aandacht voor Gerrit van Rotterdam” is zoals Ton Smeets op 11/1 stelde, vraag ik me af. Het is nooit een uitgesproken taak van een bondscoach geweest bij mijn weten, zo’n beleidsbepalende activiteit, en zelf zou ik het ook een vorm van ‘energie-verspilling’ vinden. Laat de bondscoach en de steungroep maar al hun beschikbare tijd in de eigenlijke uitvoerende taken stoppen. Zolang een ‘gek’ als ondergetekende het nog leuk vindt om de vinger aan de pols van de ultrakalender te houden, is er signalering van ontwikkelingen. En of ik nu wel of niet een officiële functie bij de bond bekleedt maakt niet uit (in mijn ogen), want die contacten tussen mij, met respectievelijk de bond en de organisatoren, zijn daar niet afhankelijk van ;-).
Vorig jaar is de procedure voor wedstrijdaanvragen en voor opgave aan het Trimloopboekje verregaand in elkaar geschoven. Er bestaan nu 5 regionale kalendercoördinatoren bij de KNAU, plus de centrale kalendercoördinator Stefan Beerepoot op het Bondsbureau in IJsselstein. De KNAU-verenigingen en -stichtingen betrokken bij ultramarathons, doen hun wedstrijdaanvragen plus ultra-trimlopen aanmeldingen bij hun regionale kalendercoördinator. Dat is begin maart. Die coördinatoren kijken of er in hun regio knelpunten zijn, en proberen die op te lossen. Pas in een later stadium (mei) worden die aanvragen dan doorgestuurd naar Stefan Beerepoot. Die bundelt ze en stuurt ze oa door naar het Trimloopboekje. Het Trimloopboekje zelf benadert apart de organisaties die geen lid van de KNAU zijn. Die opgaves moeten zoiets van 1 mei binnen zijn. Op zijn beurt bundelt dan het Trimloopboekje alle lopen, en stuurt dat totaal-bestand dan weer terug naar het Bondsbureau.
Met andere woorden: pas in een heel laat stadium, ergens in juni, zou uit die rijstebrij-berg van gegevens een totaal-plaatje van alle Nederlandse ultramarathons (wedstrijden + alle trimlopen) te destilleren zijn voor de periode die al begint op 1 september van dat jaar. Rijkelijk laat om organisaties er nog toe te bewegen een andere datum te kiezen.
Het vervelende van die constructie is dat centraal op het Bondsbureau er dus niet vroegtijdig een beeld is van de kalender van ultramarathons. Die lopen hebben per definitie een overwegend ‘landelijk’ deelnemersveld. En beconcurreren dus elkaar wel degelijk over de grenzen van de 5 clusters van regio’s heen. Door mijn informele contacten met de ultra-organisaties probeer ik dat totaalbeeld dus in een vroeger stadium boven water te tillen, oa door mijn inventarisaties/publicaties van de jaarkalender, losgekoppeld van de KNAU wedstrijdperiode 1 september – 1 september. En de organisaties inzicht te geven in de datum-criteria die de anderen hanteren.
Hieronder dan dat overzicht van de datum-criteria. Ik begin met Stein 6 uur, ooit begonnen als de opening van het ultraseizoen van Nederland, en eigenlijk is dat nog steeds zo. Maar tegenwoordig kennen we natuurlijk ook de 50 km van Zolder eerder in februari, en veel ultralopers doen van oudsher mee aan de Midwintermarathon en aan Schoorl in die maand.
De criteria zijn gegroepeerd in 6 blokken: afwisselend vaste dagen in een bepaalde maand, en doorsneden door blokken gekoppeld aan respectievelijk de voorjaars-feestdagen, de RUN Winschoten en de Kerstdagen.
A) oorspronkelijk 1 loop gekoppeld aan vaste kalenderdag
1e zondag van maart Stein 6 uur (KNAU-wedstrijd)
maar bij laat carnaval 2e zondag maart
(hierna was open periode van 4 tot 6 weken maar nu in 2002 op:)
3e zaterdag? maart Binnenmaas-non-stop 63 km
4e zaterdag? maart Wijdewormer 6 uur
B) 2 lopen gekoppeld aan voorjaars-feestdagen
paasavond of paasmaandag JKM / Texel (KNAU-wedstrijden)
(open: 5,5 a 6 weken)
vrijdag na Hemelvaart Apeldoorn 24 uur (KNAU-wedstrijd)
C) 9 lopen gekoppeld aan vaste kalenderdagen
2e zondag mei (moederdag) Breda 6 uur (KNAU-wedstrijd)
geschikte zaterdag mei/begin juni Eemmeerloop 50 km
vrijdag voor 2e zaterdag juni Friese Elfsteden Ultramarathon 205 km
± 3e week juni Pieter-ROG-pad 500 km (7 dagen)
3e zaterdag juni Den Haag 12 & 6 uur (KNAU-wedstrijd)
3e zaterdag juni Drentse Elfdorpentocht 75 km
laatste donderdag juni, even jaren Deventer 72 uur (KNAU-wedstrijd)
laatste zaterdag juni Hoofddorp 6 uur (KNAU-wedstrijd)
geschikte vrijdag juni/juli Trans Holland Triathlon 90 km
D) 5 lopen gekoppeld aan de RUN Winschoten
± zaterdag 4 weken? voor RUN Cranendonck 12 & 6 uur (KNAU-wedstrijd)
(oorspronkelijk: zaterdag 1 wk voor of na zomervak. zuid)
zaterdag 3 weken voor RUN Monnikentocht 60 km
zondag 3 weken voor RUN Testloop Gouda 50 km
zondag 2 weken voor RUN Rondje Voorne 50 km (KNAU-wedstrijd)
2e zaterdag september RUN Winschoten 100 km (KNAU-wedstrijd)
E) 2 lopen gekoppeld aan vaste kalenderdagen
vrijdag 1e hele weekeind oktober Almere 24 / 12 / 6 uur (KNAU-wedstrijd)
(was een aantal jaren 2e weekeind)
1e zondag oktober Amersfoort 6 uur (KNAU-wedstrijd)
plus ‘toevalligerwijs’
3e zondag oktober Uden 24 uur 2000, Texel 2001, Stein 100 km 2002
(KNAU-wedstrijden)
F) 3 lopen gekoppeld aan Kerst-Nieuwjaar
geschikte dag (voor of) na de Kerst Epe / Heerde 6 uur (KNAU-wedstrijd)
geschikte zaterdag of zondag Fat Ass Fifty Soerendonk (KNAU-wedstrijd)
1e zondag na nieuwjaar? Fat Ass Fifty Schinnen
Vorig voorjaar heb ik in twee gevallen ‘sturing’ pogen te plegen. De eerste kwestie was dat de Zes Uur van de Haarlemmermeer een duidelijk datum-criterium zocht. Ik heb toen AV Haarlemmermeer gesuggereerd om drie weken na Pasen te gaan zitten, in het ‘gat’ tussen JKM/Texel en Apeldoorn. Daar was Breda 6 uur in 1999 begonnen, maar toen in 2000 die ‘3 weken na Pasen’ toevallig samenviel met Moederdag, en dat erg goed beviel, heeft Breda vervolgens als datumcriterium die ‘2e zaterdag van mei’ gekozen. Dus het gat tussen Pasen en Hemelvaart was weer vrijgekomen. In een laat stadium heeft Hoofddorp toen nog zijn wedstrijdaanvraag aangepast. Maar recent vanwege de Marathon van Rotterdam dus toch maar weer voor eind juni gekozen ;-).
De tweede kwestie was het in veler ogen te dicht op elkaar zitten van Epe/Heerde 6 uur en de FAF Soerendonk. Temeer omdat de organisatoren van Heerde op de zaterdag eind 2002 weer graag gebruik wilden maken van de rondentel-diensten van Ton en Wilma. Ton had zijn eerste FAF Soerendonk op de 1e zondag 2000 georganiseerd, als vervanging van de weggevallen FAF Tilburg van Ger Wijenberg. Maar de volgende twee edities van die FAF Soerendonk wilde hij bewust op 30 december (2000 en 2001) om oa Duitse lopers nog de gelegenheid te bieden om op de valreep van het jaar nog een plaatsje op de ranglijsten 50 km van de DUV te veroveren. Daar heb ik hem toen vanaf gepraat voor eind 2002, en toegepraat naar die 1e zondag van 2003, zodat er tussen Heerde en Soerendonk 8 dagen zouden komen te zitten.
Ondertussen ging Ger vanaf begin 2001 zijn FAF in zijn nieuwe woonplaats Schinnen houden. Eerst deed hij niet moeilijk over het loslaten van zijn oude datum van de FAF Tilburg (1e zondag na nieuwjaar) en koos voor een datum in februari die bleek samen te vallen met Zolder. Op aanraden van Ton heeft hij toen die eerste FAF Schinnen een week eerder geprikt (11/2/01). En volgende week op zondag 27/1 houdt hij zijn tweede editie. Maar door alle onzekerheid in verband met het wedstrijdprogramma van zijn vrouw Nadja, wil hij eigenlijk terug naar het simpele datumcriterium van vroeger, 1e zondag na nieuwjaar, omdat hij verwacht dat dat het minste overlapt met trainingskampen en wedstrijden. En staan er nu twee FAF’s op 5/1/03 gepland. Op zich moet dat kunnen, gezien de Anglo-Amerikaanse traditie van Fat Ass Fifties, maar een schoonheidsprijs verdient deze overlap natuurlijk niet. Achter de schermen zal er tussen de betrokken partijen nog maar eens overleg moeten zijn – hopelijk in alle redelijkheid, waarbij ik misschien als ‘bemiddelaar’ kan optreden.
Wat is de moraal van bovenstaande voorbeelden? In de twee gevallen vorig jaar waar ik dacht wat voor mekaar gekregen te hebben, valt het resultaat nogal tegen ;-). Dat geeft mede aan waarom ik weinig illusies heb dat zo’n ultrakalender verregaand te sturen is. De lezer zal opmerken dat er nog wel andere lopen in de kalender zijn met ‘rare’ overlap, zoals Almere-Amersfoort. Dat heeft een al veel oudere historie waar ik vanwege de ruimte nu niet verder op in wil gaan.
Een ander aspect dat in de landelijke kalender ontbreekt zijn de data van de internationale kampioenschappen. Die worden gehouden op het datum-criterium van de loop op de locatie die door de IAU het kampioenschap toegekend heeft gekregen. En dat zijn dus per definitie geen vaste data, maar die data fietsen dwars door alle landelijke ultrakalenders heen. Het is voor de IAU ook onbegonnen werk om met alle nationale kalenders rekening te houden. Maar in 2001 veroorzaakte het WC 100 km in Cleder op 26 augustus wel de nodige beroering op de Nederlandse kalender want het EC 100 km in Winschoten op 8 september zat daar dan te dicht op, en kreeg het verzoek van de IAU om uit te wijken. Eerst koos de RUN voor 30 juni, maar toen dat conflicteerde met de interne sponsorbelangen, uiteindelijk voor 29 september. Zeer tot begrijpelijk ongenoegen van Almere en Amersfoort. Helemaal toen vervolgens vanwege de MKZ-crisis De Zestig van Texel opgeschoven werd naar 21 oktober. Zo werden Almere en Amersfoort gemangeld door die twee groten.
Omgekeerd komt het in de Nederlandse situatie wat wrang over als een loop als Uden 24 uur, die kandidaat is voor de eerste World Challenge of zelfs World Championship 24 hours in 2003 (en het NK 24 uur voor 2003 al toegewezen heeft gekregen) denkt aan een datum 1 week na Winschoten (met daar op 13/9/03 in ieder geval het NK 100 km). Omdat Uden de kans op goed weer dan beter acht dan bijvoorbeeld een maand later in oktober. Ik hoop dat op allerlei niveau’s de datum van Uden 2003 nog eens goed doorgesproken wordt. In ieder geval komt het aan de orde in de ultra-bijeenkomst die aanstaande zaterdag 26/1 in Apeldoorn wordt gehouden, na afloop van de Midwintermarathon. Bondscoach Gerrit van Rotterdam wil daar zijn plannen presenteren aan een select gezelschap van toplopers en vertegenwoordigers van de grote ultramarathons (in kalendervolgorde: Stein, Texel, Apeldoorn, Winschoten, Uden; maar die laatste heeft helaas afbericht).
Ten behoeve van die vergadering heb ik een overzicht gemaakt van de data en plaatsen van de grote IAU kampioenschappen t/m 2004, of soms 2006 (althans wat ik weet middels info van Malcolm Campbell) om Gerrit en de anderen vroegtijdig keuzes te kunnen laten maken op welke wedstrijden men zich wil gaan voorbereiden. Ik wil de bijeenkomst mandaat vragen om in de dagen na afloop hier op UltraNED verslag uit te brengen over die nieuwe start van Ultralang, 5 jaar na de ‘historische’ bijeenkomst van 1/2/97 (de geboortedatum van mijn kalender-activiteiten ;-).
Texel, 21 januari 2002 Martien Baars baars-kliphuis@hetnet.nl